Xã Ứng Thiên được hình thành trên cơ sở hợp nhất toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của 4 xã liền kề, bao gồm: xã Hoa Viên, xã Trường Thịnh, xã Quảng Phú Cầu và xã Liên Bạt. Sự sáp nhập này đã tạo nên một trong những xã có quy mô lớn nhất của thành phố Hà Nội, với tổng diện tích lên tới 38,4 km² và dân số gần 54.000 người (tính đến thời điểm hợp nhất).
Về mặt hành chính, xã Ứng Thiên mới được tổ chức thành 29 thôn, kế thừa toàn bộ các thôn từ 4 xã cũ. Cấu trúc các thôn được phân bổ như sau:
- Từ xã Hoa Viên (gồm 9 thôn): Viên Ngoại, Phù Yên (thuộc Viên An cũ); Thượng, Trung, Giang, Tiền (thuộc Viên Nội cũ); Miêng Thượng, Miêng Hạ, Trần Đăng (thuộc Hoa Sơn cũ)
- Từ xã Trường Thịnh (gồm 6 thôn): Họa Đống, Đống Vũ, Yên Trường, Trung Thịnh, Thanh Sam, Hoa Đường
- Từ xã Liên Bạt (gồm 8 thôn): Bặt Ngõ, Bặt Chùa, Bặt Trung, Vũ Ngoại, Vũ Nội, Lưu Khê, Lương Xá, Đình Tràng.
- Từ xã Quảng Phú Cầu (gồm 6 thôn): Xà Cầu, Quảng Nguyên, Đạo Tú, Phú Lương Thượng, Phú Lương Hạ, Cầu Bầu
Vị trí địa lý và bức tranh kinh tế - văn hóa đa sắc màu
Nằm ở phía Nam của trung tâm Thủ đô Hà Nội và là cửa ngõ phía Bắc của huyện Ứng Hòa, xã Ứng Thiên có vị trí chiến lược trong kết nối giao thương và phát triển kinh tế. Việc hợp nhất bốn xã mang trong mình những đặc trưng riêng biệt đã tạo nên cho Ứng Thiên một bức tranh kinh tế - văn hóa vô cùng đa dạng và phong phú:
- Trung tâm Làng nghề Truyền thống (Từ Quảng Phú Cầu): Kế thừa "thủ phủ" tăm hương Quảng Phú Cầu nổi tiếng khắp trong và ngoài nước, Ứng Thiên sở hữu một tiềm năng to lớn về kinh tế làng nghề và du lịch trải nghiệm. Các thôn như Phú Lương Thượng, Xà Cầu, Đạo Tú không chỉ là nơi sản xuất kinh doanh sôi động, tạo ra hàng ngàn việc làm mà còn là điểm đến văn hóa độc đáo, thu hút du khách và các nhiếp ảnh gia quốc tế.
- Vùng đất lịch sử và hành chính (Từ Liên Bạt): Xã Liên Bạt trước đây là nơi đặt trung tâm hành chính, chính trị của khu vực. Vùng đất này mang đậm dấu ấn lịch sử với nhiều di tích, đình, chùa cổ kính như ở các thôn Lưu Khê, Đình Tràng, Bặt. Di sản này tạo nên một nền tảng văn hóa - lịch sử vững chắc cho xã Ứng Thiên mới.
- Trái tim Nông nghiệp (Từ Hoa Viên và Trường Thịnh): Các xã Hoa Viên và Trường Thịnh vốn có thế mạnh về sản xuất nông nghiệp, là vựa lúa và cung cấp các sản phẩm nông sản chất lượng cao. Các thôn như Viên Ngoại, Phù Yên, Thượng, Giang... đại diện cho không gian nông thôn trù phú, yên bình, đóng vai trò đảm bảo an ninh lương thực và gìn giữ cảnh quan sinh thái cho toàn xã.
Sự kết hợp hài hòa giữa làng nghề sôi động, vùng nông nghiệp trù phú và các trung tâm văn hóa-lịch sử tạo ra cho xã Ứng Thiên một tiềm năng tổng hợp to lớn, có khả năng phát triển cân bằng và bền vững trên cả ba trụ cột: Công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, Thương mại - dịch vụ và Nông nghiệp công nghệ cao.
Với quy mô dân số đông đúc, nguồn lao động dồi dào và sự đa dạng về tiềm năng, xã Ứng Thiên được kỳ vọng sẽ trở thành một trung tâm kinh tế - văn hóa năng động ở phía Nam Thủ đô, góp phần quan trọng vào sự phát triển chung của huyện Ứng Hòa trong giai đoạn mới.